Jeen-Yuhs: A Kanye Trilogy (2022) | BCP Ocak

Blogları Canlandırma Projesi koca bir yılı devirdi, ne ara biri bitti de ötekine geçtik hiç anlayamadım. Geçen yılın son aylarındaki eksiklerimi kapatmadan evvel yeni yılın ilk temasıyla bu etkinliğe tekrardan başlamak istedim. Bu keyifli etkinlik hakkında bilgi almak ve katılmak isterseniz sizi bu linke alayım.

Projede ocak ayının teması "gerçeğe dayanan olaylar ve biyografi" idi. Daha ilk aydan müthiş çeşitlilik sunan bir tema olmasına rağmen ne yalan söyleyeyim, ben bu temada istediğim bir şeyler seçmekte zorlandım. Artık IMDb'den rastgele bir biyografi filmi seçme noktasına gelmişken Netflix listemdeki Kanye West belgeseli Jeen-Yuhs dikkatimi çekti. 

Baştan uyarımı yapayım: Kanye West'in son yıllarda kendini konumlandırmayı seçtiği noktanın tamamen karşısındayım. Kendisi geçmişinden, sanatından ve psikolojik rahatsızlıklarından aldığı kredilerin sonsuz olduğunu sandı. Hatta işi o kadar ileri bir boyuta sürükledi ki açık açık Yahudilik karşıtı söylemlerde bulunsa dahi Adidas'ın onu bırakamayacağını iddia etti. Tüm bu yüzsüzlükleri karşısında çok güvendiği Adidas ve GAP işbirlikleri elinden uçtu gitti. Kendisi şimdilerde daha sessiz ama artık iyice zıvanadan çıkma seviyesine erişmiş söylemleri uzun yıllar zihinlerden silinecek gibi değil. Yine de itiraf etmek gerekirse ben kendisinin hayranıydım. Belki de bu sebepten yıllar içerisinde dönüştüğü kişiye tanıklık etmek beni bu kadar üzmüştür, bilemiyorum. Her ne olursa olsun bu belgesel bizzat Kanye West'in elinden çıkmadığı için bir şans vermeye karar verdim.

3 kısımdan oluşan Jeen-Yuhs belgeseli ilk olarak bizi Kanye West'in henüz solo çıkışını yapmadığı, beatlerini satıp prodüktörlük yaparak ekmeğini kazandığı günlere götürüyor. Genç Kanye o zamanlarda ne yaparsa yapsın rapper kimliğiyle etrafındakilerden değer göremiyor. Ancak onun potansiyelini fark eden bir isim var: Coodie Simmons. Chicago'daki hip-hop ortamlarından Kanye'yi tanıyan komedyen Coodie, Jay-Z'nin Izzo (H.O.V.A.) şarkısını dinleyip Kanye'nin prodüktörlük yaptığını öğrendikten sonra işini gücünü bırakıp Kanye hakkında bir belgesel çekmeye karar veriyor ve onun ardından Chicago'dan New York'a taşınıyor. Belgesel boyunca Kanye West'in Ye'ye dönüşümünü kendi perspektifinden anlatarak 20 yıllık bir sürece ışık tutuyor.

Belgeselin ilk kısmı; yalnızca Kanye West'in bir yıldız olduğu dönemlere tanıklık edebilmiş benim gibi kişiler için aslında başlangıçta her şeyin Kanye lehinde ilerlemediğini, ilk albümle gelen o müthiş başarılı sürece giden yoldaki zorlukları anlatıyor. Albümdeki şarkıların ve bazı müzik videolarının yapım süreçlerinin yanı sıra pek çok tanıdık isim karşımıza çıkıyor, onların o dönemde Kanye hakkındaki düşüncelerini öğreniyoruz. Bu isimlerin büyük kısmı başlangıçta Kanye'ye tam anlamıyla inanmıyor ama tüm olumsuzluklara, reddedilmelere, ciddiyetten uzak tavırlara rağmen Kanye'nin sanatından ve müziğinin piyasada uyandıracağı etkiden emin olduğunu görüyoruz. Tam burada devreye beklenmedik vefatıyla Kanye'nin hayatında asla kapanmayacak derin bir yara olmuş annesi Donda West ile ilişkisi giriyor. Oğluna güvenen, inanan, destek veren ancak sınırlarını bilmeyi de tembihleyen bir anne tarafından yetiştirilen Kanye'nin kendine olan güveninin sebebini de burada rahatlıkla gözlemliyoruz: Arkanızda sizi sevmekten başka bir motivasyonu olmayarak dağ gibi duracak biri varsa kendinize güveniyorsunuz. 

Belgeselin ilerleyen bölümlerinde, The College Dropout ile müzik endüstrisine adını hızlıca kazıyan Kanye aynı hızla Coodie'den uzaklaşmaya başlıyor. Kendisinin her an daha da büyüyen dünyası ve egosu başlarda yedikleri içtikleri ayrı gitmeyen ikiliyi birbirinden koparınca Coodie tamamlanmayan belgesel görüntülerini rafa kaldırıp kendi hayatına odaklanıyor. Kader zaman zaman ikiliyi tekrar tekrar bir araya getirse de bir zamanlar New York'ta stüdyodan stüdyoya mekik dokuyan ikilinin yakınlıklarının artık çok uzak günlerde kaldığını anlayabiliyoruz. Aslında belgesel Kanye'nin Ye'ye giden sürecini biraz da bunun üzerinden ele alıyor; bir zamanlar Kanye'nin her anına tanıklık etmiş Coodie'nin eski bir tanıdık, hatta kimi zaman bir yabancı konumuna gelişiyle magazinel değeri yüksek bir figürün hayatı ve karakterindeki değişimleri Coodie'nin konumu ve gözlerinden gösteriyor.

Jeen-Yuhs; Coodie'nin insana empati yaptıran başarılı anlatıcılığı, iyi hikâye sunuş stili ve elbette harika müzikleriyle son zamanlarda izlediğim en keyifli belgesellerdendi. Zıpır diye tabir edebileceğimiz nüktedan, özgüvenli, yaratıcı, öz farkındalığı yüksek ve dünyaya söylemek istedikleri olan bir adamın geldiği noktayı düşündürmesi açısından ayrıca etkileyiciydi. Chicago ve New York'un 2000'li yılların başlarındaki hip-hop dünyasına ışık tutmasıyla da meraklısının ilgisini çekeceğine eminim.